Δον Κιχώτες...

Δον Κιχώτες…

Όχι πολύ μακριά, μονάχα 404 χρόνια πίσω στο χρόνο, μια μέρα σαν κι αυτήν, 22 Απριλίου (του 1616) πέθανε ο Μιγκέλ ντε Θερβάντες (ή για να το πούμε ολόκληρο Miguel de Cervantes Saavedra). O Δον Κιχώτης του από την Μάντσα (Don Quijote de la Mancha) είχε την μοναδική τύχη από τότε να γίνει κάτοικος και πλάνητας σε σχεδόν κάθε σημείο του πλανήτη, πολλές φορές μαζί με τον πιστό του σύντροφο Σάντσο Πάντσα, αν και υπήρξαν και αρκετές περιπτώσεις (ίσως περισσότερες απ’ ότι μπορεί να φανταστεί κανείς) που εμφανίστηκε μόνος – κι αυτές μάλλον ήταν και οι τραγικότερες των εμφανίσεων του.

Πέραν τούτου – των πραγματικών, με φυσική υπόσταση εμφανίσεων του πλάνητα ανά τον πλανήτη – οι λογοτεχνικές εμφανίσεις/επιρροές που προξένησε μέσα στο χρόνο ήταν απείρως περισσότερες (ή όχι και τόσο απείρως περισσότερες τώρα που το ξανασκέφτομαι...).

Με αφορμή λοιπόν την ημέρα, σκέφτηκα να αμολήσω σε αυτή την σελίδα, τους «Δον Κιχώτες» που έφτιαξαν ποιητές στην ελληνική γλώσσα και όσους ανεμόμυλους πάρει ο χάρος.

Δεν είναι βέβαια παρόντα εδώ όλα τα ποιήματα, γιατί το πιθανότερο είναι ότι δεν τα ξέρω όλα. Θα βάλω αυτά που γνωρίζω, για την ακρίβεια αυτά που μου έρχονται τώρα στο μυαλό – είμαι σίγουρος ότι υπάρχουν κι άλλα. Αν κάποιος φιλότιμος αναγνώστης που τύχει και περάσει – πλάνητας κι αυτός – από δω ξέρει κάποιο ακόμα, υπάρχει ο χώρος των σχολίων.

Βάζω λοιπόν στην κεφαλή το κράνος του Μαμπρίνου, και πάμε…

1     Ρώμος Φιλύρας, Ο Δον Κιχώτης

Στον αιώνα λαμποκοπά η μορφή σου

κι ο καγχασμός σου στο Κενό αντηχάει,

κράνος και τελαμώνες η στολή σου,

μια ειρωνεία και σ' ό,τι ξεψυχάει.

Ούτ' η ψυχή σου ξέρει την υφή σου

κι είσαι το αίνιγμα άλυτο που πάει

σε φαντασίωση, που νέα γεννάει

από το Σάντσο, το συγκρατητή σου.

Στοχαστικής μιας ασκεψίας εικόνα,

αλλόκοτης συνήθειας μεγαλείο

δεν έλυσες και μες στο πανδοχείο

της περικεφαλαίας σου τον τελαμώνα,

παράδοξης απλότητας στοιχείο

και λογισμού συνθέτουν κολοφώνα.

 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2       Κώστας Ουράνης, Δον Κιχώτης

Ατσάλινος και σοβαρός απάνω στ' άλογό του

το αχαμνό, του Θερβάντες ο ήρωας περνάει,

και πίσω του, το στωικό γαϊδούρι του καβάλα

ο ιπποκόμος του ο χοντρός αγάλια ακολουθάει.

Αιώνες που ξεκίνησε κι αιώνες που διαβαίνει

με σφραγισμένα επίσημα, ερμητικά τα χείλια

και με τα μάτα εκστατικά, το χέρι στο κοντάρι,

πηγαίνοντας στα γαλανά της Χίμαιρας βασίλεια…

Στο πέρασμά του απ' τους πλατειούς του κόσμου δρόμους, όσοι

τον συντυχαίνουν, για τρελλό τον παίρνουν, τον κοιτάνε,

τον δείχνει ο ένας του αλλουνού-κι ειρωνικά γελάνε

Ω ποιητή! παρόμοια στο διάβα σου οι κοινοί

οι άνθρωποι χασκαρίζουνε. Άσε τους να γελάνε:

οι Δον Κιχώτες παν μπροστά κι οι Σάντσοι ακολουθάνε!

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3     Κώστας Καρυωτάκης, Δον Κιχώτες

Οι Δον Κιχώτες πάνε ομπρός και βλέπουνε ως την άκρη

του κονταριού που εκρέμασαν σημαία τους την Ιδέα.

Κοντόφθαλμοι οραματιστές, ένα δεν έχουν δάκρυ

για να δεχτούν ανθρώπινα κάθε βρισιά χυδαία.

Σκοντάφτουνε στη Λογική και στα ραβδιά των άλλων

αστεία δαρμένοι σέρνονται καταμεσίς του δρόμου,

ο Σάντσος λέει "δε σ' τό' λεγα;" μα εκείνοι των μεγάλων

σχεδίων, αντάξιοι μένουνε και: "Σάντσο, τ' άλογό μου!"

Έτσι αν το θέλει ο Θερβάντες, εγώ τους είδα, μέσα

στην μιαν ανάλγητη Ζωή, του Ονείρου τους ιππότες

άναντρα να πεζέψουνε και, με πικρήν ανέσα,

με μάτια ογρά, τις χίμαιρες ν' απαρνηθούν τις πρώτες.

Τους είδα πίσω νά' ρθουνε-παράφρονες, ωραίοι

ρηγάδες που επολέμησαν γι' ανύπαρχτο βασίλειο-

και σαν πορφύρα νιώθοντας χλευαστικά, πως ρέει,

την ανοιχτή να δείξουνε μάταιη πληγή στον ήλιο!

 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4       Μάριος Μαρκίδης, Μελαγχολία του  Δον Κιχώτου

Δεν σε λανθάνει φίλε, έλεγεν εις τον πτωχόν ιπποκόμον του, ότι ο περίφημος εκείνος Αμαδέος ο Γαλάτης υπήρξεν ο τελειώτερος ίσως των πλανοδίων ιπποτών της γης. Ένας από τους ωραιοτέρους άθλους του εν λόγω Αμαδέου είναι ότι λαβών την δυστυχίαν να μην αρέση εις την ωραίαν Οριάνην, απεφάσισε να γίνει αναχωρητής εις ξηρόν απορρώγα βράχον, όπου έζησε χρόνους πολλούς εν αφάτω μελαγχολία, ο ωραίος εν Νυκτί εοικώς. Όχι όπως ο άλλος, ο Ρολάνδος, ο ουδέποτε πλήρως απογειωθείς εις τον αιθέρα της ιπποσύνης, όστις, όταν χαλεπή τη τύχη έμαθεν ότι η Αγγελική ηπίστησεν προς αυτόν και ηγάπησε τυχαίον μαρμαροτεχνίτην, εξερρίζωσε δένδρα, εθόλωσε βρύσαις, εθανάτωσε ποίμνια, επυρπόλησεν οικίας, έγινεν όλως διόλου φρενόληπτος. Άκουσε εν προκειμένω και τούτο:

Όλοι οι φίλοι κλάψτε με. Ηχώ ορθώσου!

Και αντιλαλεί μου με θρηνωδίας

το γλυκό όνομα της Γλυκερίας

της εκ Τοβόσου.

Εις το έαρ της ζωής μου (πρό χρόνου πόσου; )

έρωτος έρμαιον έγινα ελεεινό.

Μά βάλσαμο δεν στέργω, εις τόξευμα δεινό

της Γλυκερίας της εκ Τοβόσου.

Και να στοχάζομαι: δυνάστης πλήθους ανθρώπων τόσου

κι εκείνη δεν την ελύγισα την άπονη.

Ομορφιά περήφανη μα άσπλαχνη

έχει η Γλυκερία εκ Τοβόσου.

Να γκρεμίσω σπίτια; Να προσπέσω στον αδερφό σου;

βάλσαμο πάντως δεν στέργω στην πληγή μου πάνω.

Προτιμώτερο έχω ν’ αποθάνω

από το βλέμμα της Γλυκερίας  εκ Τοβόσου.

Ηχώ ορθώσου, τραγούδα τον ανεπρόκοπο σκοπό σου!

Βράχοι, δρυμώνες,

και ανθοποίκιλτοι χλωροί λειμώνες

κλάψτε το θύμα της Γλυκερίας εκ Τοβόσου.

Μωρέ Σάντσο, πολύ φοβάμαι μήπως μέσα στο σκοτάδι δεν μπορέσουμε να βρούμε το Τοβόσο.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5       Όμηρος Μπεκές, Δον Κιχώτης

Όταν μιλώ να σκάνετε, γιατ' είστε βλάκες πρώτης!

Αγροίκοι! Όσες κι αν βλέπετε μορφές στον κόσμ' ωραίες,

για σας είναι αντικείμενα κ' είναι για μένα ιδέες!..

Ο Δον Κιχώτης είμ' εγώ, της εμορφιάς ιππότης!

Γελάτε σα με βλέπετε, και λέτε: "- Ο Δον Κιχώτης!"

Μ' ακούστε : οι κόρες του Διός, που ζουν αιώνια νέες,

εννιά για εμέ πριγκίπισσες σταθήκαν Δουλσινέες!

Τις σκλάβωσα με το σπαθί του λόγου και της νιότης!

Οικόσημά μου τα όνειρα΄μα κ' η χλομή μου η μούρη

δεν αντικρύζει, όπως εσείς, του Σάντσου το γαϊδούρι.

Τον Πήγασο με τα φτερά μπινεύω τα μεγάλα!

Κι αν θέλετε, ανεμόμυλοι, μ' εμέ να μετρηθήτε,

βροντώντας γύρω σας ρυθμούς αθάνατους θα ιδείτε

με τα ωσαννά σας να ριχτώ στα σύννεφα καβάλα!..